ประเภทของบายศรีมีอะไรบ้างนะ

บายศรี

คุณค่าของบายศรี ลักษณะของบายศรี งานบายศรีเป็นสิ่งที่เคียงคู่กับคนไทยมาเนิ่นนาน และสภาพสังคม ยังคงให้การเคารพบูชา บายศรีเพราะถือว่าเป็นของสูง บายศรีจึงมีคุณค่า ดังนั้น 1. ใช้ในพิธีการต่างๆ ตามประเพณีนิยม 2. ช่วยพัฒนาจิตใจให้สงบเยือกเย็น 3. สืบสานและพัฒนาศิลปวัฒนธรรมของชาติ 4. เป็นอาชีพสร้างรายได้บำเพ็ญบุญและบวงสรวงสังเวยเต็มรูปแบบมาอย่างต่อเนื่องตั้งแต่ พ.ศ.2544 บายศรีต้องงดงาม ยิ่งใหญ่เป็นหลักสำคัญของพิธีกรรมทุกครั้ง และต้องใช้ทุนทรัพย์อย่างมากทีเดียว ญาติธรรมที่เข้าร่วมพิธี รวมถึงผู้เข้าเยี่ยมชมเวปไซท์ จำนวนมากขึ้นๆ เราจึงเก็บรวบรวมเกร็ดความรู้เรื่องบายศรีตามวัฒนธรรมประเพณีที่ชาวไทยสืบทอดกันมาแบ่งปันความรู้ ซึ่งยังต้องหาภาพมาเพิ่มเติมต่อไป ขอขอบคุณแหล่งข้อมูลทุกแห่งที่รวบรวมไว้เผยแพร่เป็นวิทยาทาน เราเองก็ได้ศึกษาได้ด้วย บายศรีแต่ละประเภทมีหลายรูปแบบซึ่งต้องใช้ใบตองกล้วยตานี เป็นหลัก ซึ่งวัฒธรรมท้องถิ่นและความศรัทธาของบุคคลอาจดลบันดาลใจให้รูปแบบที่งดงามแตกต่างกัน เช่น บายศรีปากชาม ก็มีหลายแบบ บายศรีเทพ บายศรีพรหม บายศรีหลัก บายศรีตอ บายศรีบัลลังก์นาคราช บายศรีบารมี พานพุ่ม พานธูปเทียนแพ พานขมา พานขันธ์5/พานครู ฯลฯ ก็จะเสาะหารูปมาแบ่งปันต่อไป..
ในพิธีการ งานมงคลของชาวไทย จะนำบายศรีมานำหน้าพิธีการงานต่างๆ บ้านใครมีงานพิธีอะไร เช่น มงคลสมรส อุปสมบท โกนจุก งานบุญ งานไหว้ครู ตั้งศาลพระภูมิ ศาลเพียงตา พิธีอันเชิญเทพ เทวดา สิ่งศักดิ์สิทธิ์งานหล่อพระ งานชักพระ งานสำคัญพิธีกรรมบรวงสรวง
บายศรีเป็นของสูง สิ่งที่มีคุณค่าสำหรับชาวไทยตั่งแต่โบราณมาจนถึงปัจจุบัน
จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี
บายศรี หมายถึง เครื่องเชิญขวัญหรือรับขวัญ ทำด้วยใบตอง รูปคล้ายกระทง เป็นชั้น ๆ มีขนาดใหญ่เล็กสอบขึ้นไปตามลำดับ
เป็น 3 ชั้น 5 ชั้น 7 ชั้น หรือ 9 ชั้น มีเสาปักตรงกลางเป็นแกน มีเครื่องสังเวยวางอยู่ในบายศรีและมีไข่ขวัญเสียอยู่บนยอดบายศรี
มีหลายอย่าง เช่น บายศรีตอง บายศรีปากชาม บายศรีใหญ่ ( ภาษาเขมร บาย = ข้าว + ศรี = สิริ หมายความว่า ข้าวอันเป็นสิริหรือข้าวขวัญ )
ประวัติ
บายศรีนั้นมีข้อสันนิษฐานว่าได้ประดิษฐ์ขึ้นมาจากคติความเชื่อ ของพราหมณ์ พิจารณาจากการนำใบตองมาประดิษฐ์บายศรี
เนื่องด้วยใบตองนั้นเป็นของสะอาดบริสุทธิ์ไม่มีมลทินของอาหารเก่า ให้แปดเปื้อน และอีกประการหนึ่งก็คือ รูปร่างลักษณะของบายศรี ที่ได้จำลองเขาพระสุเมรุซึ่งเป็นที่สถิตของพระอิศวร ตลอดจนเครื่องสังเวยก็มีความเชื่อมาจากคติพราหมณ์
เช่น ไข่ แตงกวา มะพร้าว รวมถึงพิธีการ เช่น การเวียนเทียน การเจิมและพิธีการต่าง ๆ เหล่านี้พราหมณ์เป็นผู้ประกอบพิธีทั้งสิ้น

ประเภทของบายศรี

ในภาคเหนือจะเรียกบายศรีว่า " ใบสี " , " ใบสรี " หรือ " ใบสีนมแมว " และจะเรียกพานบายศรีว่า ขันใบสี เพราะชาวล้านนาจะเรียกพานว่า ขัน แล้วเรียกขันว่า สลุง บายศรีแยกเป็น 4 ประเภท คือ
1.บายศรีหลวง
2.บายศรีนมแมว
3.บายศรีปากชาม
4.บายศรีกล้วย
ส่วนในภาคอีสานจะเรียกบายศรีว่า " พาบายศรี " " พาขวัญ " หรือบางท้องถิ่นเรียกว่า " ขันบายศรี " ในภาคอีสานจะแยกบายศรีออกเป็น 3 ประเภท คือ
1.พาขวัญ
2.พาบายศรี
3. หมากเบ็ง
ในส่วนภาคอีสานที่มีเชื้อสายของเขมรจะมีการเรียกบายศรีว่า " บายแสร็ย " ซึ่งแบ่งออกเป็น 3 ประเภท คือบายแสร็ยเดิม ( บายศรีต้น ) บายแสร็ยเถียะ ( บายศรีถาด ) บายแสร็ตจาน ( บายศรีปากชาม )
ชื่อบายศรี ได้แก่ 1.บายศรีบงกช 2.บายศรีพานพุ่ม 3.บายศรีผูกข้อมือ
บายศรีขันผูกมือ ใช้สำหรับพิธีแต่งงาน งานบวช สืบชะตา หรือให้เป็นของขวัญของที่ระลึก
4.บายศรีเทพหงส์ ริบบิ้นเงิน-ทอง 5.บายศรีผูกข้อมือ บายศรีขันผูกมือ ใช้สำหรับพิธีมงคลของชาวล้านนา
6.บายศรีเทพ 7.บายศรีพานพุ่ม 8.บายศรีเทพหงส์ 9.บายศรีเทพ 10.บายศรีเทพพรหม 11.บายศรีธรรมจักร 12.บายศรีปากชาม

บายศรี ความหมาย ของ คำว่า “ บายศรี “
บายศรีนั้นเป็นคำภาษาเขมร “บาย” หมายถึงข้าว “ศรี” คือสิริมงคล รวมความแล้วหมายถึง ข้าวอันเป็นมงคล
บางครั้งก็เรียกกันว่า “ข้าวขวัญ” ด้วย ... ส่วนอีกความหมายหนึ่ง ใช้เรียกภาชนะใส่เครื่องสังเวยในพิธีทำขวัญ
... ตามคติความเชื่อสืบเชื้อแต่โบราณกาล การตั้งเครื่องสังเวยบูชาด้วยบายศรี เพื่ออัญเชิญปฐมบรมครูคือ
พระพุทธเจ้าบรมศาสดา บิดา มารดา ครูอุปัชฌาย์อาจารย์ ตลอดจน ท้าวมหาพรหม มหาเทพทั้งหลาย อีกทั้งเทพแห่งศิลปศาสตร์
อาทิ พระตรีมูรติ พระอิศวร พระนารายณ์ พระพิฆคเณศวร พระแม่อุมา ปาวารตี พระแม่ลักษมี พระแม่สุรัสวดี พ่อแก่ (ปู่ฤษี)
พระประคนธรรพ์ ปัญจสิงขร พระพิภพ และวิษณุกรรม มาประสาทพรประสิทธิ์ชัย ให้ประสบความสำเร็จในหน้าที่การงาน
*ประเภทของบายศรี บายศรีมีหลายประเภทแยกตามการใช้งานดังนี้
๑. บายศรีราษฎร์ ได้แก่
- บายศรีปากชาม เป็นบายศรีขนาดเล็กสุด บรรจุในชามขนาดพอเหมาะ (ชามข้าวต้ม ไม่ใช่ชามโฟม อย่างปัจจุบัน) ใช้สำหรับบวงสรวงบูชา ครู เทพยดา ทั่วไป
- บายศรีใหญ่ หรือ บายศรีสู่ขวัญ หรือ บายศรีเชิญขวัญ บางที่เรียก บายศรี รับขวัญ เป็นบายศรีขนาดใหญ่
จัดใส่ พาน โตก ตะลุ่ม จะทำหลายชั้นซ้อนกันก็ได้ตามขนาดของพิธี

๒. บายศรีพิธีหลวง พระราชประเพณีนิยม ประกอบด้วยบายศรี ๓ ชนิดดังนี้
- บายศรีสำรับเล็ก ประกอบด้วย บายศรีทำจากผ้าตาดเงินมี ๓ ชั้น บนพานแก้ว เรียกว่า “บายศรีแก้ว” ถ้าผ้าตาดทองเรียก “บายศรีทอง” ถ้าผ้าตาดเขียวเรียก “บายศรีเงิน” จัดวางโดยบายศรีทองอยู่ขวา
บายศรีเงินอยู่ซ้ายและบายศรีแก้วอยู่ตรงกลาง
- บายศรีสำรับใหญ่ เหมือนบายศรีสำรับเล็ก แต่มีขนาดใหญ่กว่า สำหรับพิธีทำขวัญสมโภชงานสำคัญ โดยจัดแต่ละชุดมี ๕ ชั้น
- บายศรีตองรองทองขาว ก็คือบายศรีใหญ่ ใช้แป้นและแกนเป็นทองขาวแทนไม้ทั่วไป
*** นอกจากนี้ ยังมี บายศรีชั้นหรือบายศรีต้น มีหลายขนาดตามบรรดาศักดิ์คือ
- ๙ ชั้น สำหรับ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว และสมเด็จพระนางเจ้าฯพระบรมราชินีนาถ
- ๗ ชั้น สำหรับ เจ้านายชั้นเจ้าฟ้า และพระราชอาคันตุกะชั้นประธานาธิบดี
- ๕ ชั้น สำหรับ เจ้านายที่ทรงกรมหรือเสนาบดี
- ๓ ชั้น ใช้ในพิธีสมรสชั้นหลานของเจ้านายฝ่ายเหนือ
- ส่วนประกอบสำคัญในพิธีต้องมีบายศรี ปากชาม ข้าวปากหม้อ บรรจุกรวยตองเป็นยอดบายศรี ไข่ต้มสุก (แข็งๆ) เสียบยอด
ดอกไม้มงคล สดประดับให้สวยงาม ตามด้วย ธูป เทียน สำหรับบูชา
- โอกาสที่จะใช้บายศรี พิธีที่จะใช้บายศรีนั้น ได้แก่ งานมงคลทั่วไป
ทั้ง งานแต่งงาน งานบวช รับขวัญ ส่งขวัญต่างๆ ขอขมาต่อสิ่งศักดิ์สิทธิ์ และ ขอขมาต่อ เจ้ากรรมนายเวร ผู้มีพระคุณ
- คติธรรม ที่ได้จากบายศรี

บายศรีพญานาคคลองสาน
บายศรีพญานาคคลองสามวา
บายศรีพญานาคคลองเตย
บายศรีพญานาคคันนายาว
บายศรีพญานาคจอมทอง
บายศรีพญานาคดอนเมือง
บายศรีพญานาคดินแดง
บายศรีพญานาคดุสิต
บายศรีพญานาคตลิ่งชัน
บายศรีพญานาคทวีวัฒนา
บายศรีพญานาคทุ่งครุ
บายศรีพญานาคธนบุรี
บายศรีพญานาคบางกอกน้อย
บายศรีพญานาคบางกอกใหญ่
บายศรีพญานาคบางกะปิ
บายศรีพญานาคบางคอแหลม
บายศรีพญานาคบางซื่อ
บายศรีพญานาคบางนา
บายศรีพญานาคบางพลัด
บายศรีพญานาคบางรัก
บายศรีพญานาคบางเขน
บายศรีพญานาคบางแค
บายศรีพญานาคบึงกุ่ม
บายศรีพญานาคปทุมวัน
บายศรีพญานาคประเวศ
บายศรีพญานาคป้อมปราบศัตรูพ่าย
บายศรีพญานาคพญาไท
บายศรีพญานาคพระนคร
บายศรีพญานาคพระโขนง
บายศรีพญานาคภาษีเจริญ
บายศรีพญานาคมีนบุรี
บายศรีพญานาคยานนาวา
บายศรีพญานาคราชเทวี
บายศรีพญานาคราษฎร์บูรณะ
บายศรีพญานาคลาดกระบัง
บายศรีพญานาคลาดพร้าว
บายศรีพญานาควังทองหลาง
บายศรีพญานาควัฒนา
บายศรีพญานาคสวนหลวง
บายศรีพญานาคสะพานสูง
บายศรีพญานาคสัมพันธวงศ์
บายศรีพญานาคสาทร
บายศรีพญานาคสายไหม
บายศรีพญานาคหนองจอก
บายศรีพญานาคหนองแขม
บายศรีพญานาคหลักสี่
บายศรีพญานาคห้วยขวาง
บายศรีพญานาคเมืองนครปฐม
บายศรีพญานาคกำแพงแสน
บายศรีพญานาคดอนตูม
บายศรีพญานาคนครชัยศรี
บายศรีพญานาคบางเลน
บายศรีพญานาคพุทธมณฑล
บายศรีพญานาคสามพราน
บายศรีพญานาคเมืองนนทบุรี
บายศรีพญานาคบางกรวย
บายศรีพญานาคบางบัวทอง
บายศรีพญานาคบางใหญ่
บายศรีพญานาคปากเกร็ด
บายศรีพญานาคไทรน้อย
บายศรีพญานาคเมืองปทุมธานี
บายศรีพญานาคคลองหลวง
บายศรีพญานาคธัญบุรี
บายศรีพญานาคลาดหลุมแก้ว
บายศรีพญานาคลำลูกกา
บายศรีพญานาคสามโคก
บายศรีพญานาคหนองเสือ
บายศรีพญานาคเมืองสมุทรปราการ
บายศรีพญานาคบางพลี
บายศรีพญานาคบางเสาธง
บายศรีพญานาคพระประแดง
บายศรีพญานาคพระสมุทรเจดีย์
บายศรีพญานาคเมืองระยอง
บายศรีพญานาคนิคมพัฒนา
บายศรีพญานาคเขาชะเมา
บายศรีพญานาคบ้านฉาง
บายศรีพญานาคปลวกแดง
บายศรีพญานาควังจันทร์
บายศรีพญานาคแกลง
บายศรีพญานาคเมืองชลบุรี
บายศรีพญานาคเกาะจันทร์
บายศรีพญานาคบางละมุง
บายศรีพญานาคบ่อทอง
บายศรีพญานาคบ้านบึง
บายศรีพญานาคพนัสนิคม
บายศรีพญานาคพานทอง
บายศรีพญานาคศรีราชา
บายศรีพญานาคหนองใหญ่
บายศรีพญานาคเกาะสีชัง
บายศรีพญานาคเมืองสมุทรสาคร
บายศรีพญานาคกระทุ่มแบน
บายศรีพญานาคบ้านแพ้ว
บายศรีพญานาคมหาชัย
บายศรีพญานาคเมืองสมุทร
บายศรีพญานาคอัมพวา
บายศรีพญานาคบางคนที
บายศรีพญานาคเมืองราชบุรี
บายศรีพญานาคบ้านคา
บายศรีพญานาคจอมบึง
บายศรีพญานาคดำเนินสะดวก
บายศรีพญานาคบางแพ
บายศรีพญานาคบ้านโป่ง
บายศรีพญานาคปากท่อ
บายศรีพญานาควัดเพลง
บายศรีพญานาคสวนผึ้ง
บายศรีพญานาคโพธาราม
บายศรีพญานาคเมืองฉะเชิงเทรา
บายศรีพญานาคคลองเขื่อน
บายศรีพญานาคท่าตะเกียบ
บายศรีพญานาคบางคล้า
บายศรีพญานาคบางน้ำเปรี้ยว
บายศรีพญานาคบางปะกง
บายศรีพญานาคบ้านโพธิ์
บายศรีพญานาคพนมสารคาม
บายศรีพญานาคราชสาส์น
บายศรีพญานาคสนามชัยเขต
บายศรีพญานาคแปลงยาว
บายศรีพญานาคเมืองนครนายก
บายศรีพญานาคปากพลี
บายศรีพญานาคบ้านนา
บายศรีพญานาคองครักษ์