เหยา แห่งลุ่มน้ำหนองหาน

เหยา

(พิธีกรรมทางไสยศาสตร์เพื่อการรักษาโรค แห่งลุ่มหนองหาน)

..................

ตามพจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. ๒๔๙๓ กล่าวว่า “เยา” เป็นคำกริยา “ยั่วให้โกรธ” แต่ในที่นี้แปลว่าเชิญวิญญาณเพื่อเข้าทรงการเหยาของชาวอีสาน มีสาเหตุมาจากมีผู้เรียนทางไสยศาสตร์ เพื่อการรักษาคนป่วย เรียนหมอมนต์ หมอคาถา เพื่อให้เกิดความอยู่ยงคงกระพัน ตลอดทั้งใช้ในการเสี่ยงทาย จับ ผูก มัดให้วิญญาณร้ายที่เข้ามาทำให้คนเกิดความเจ็บป่วย จนกระทั่งยอมจำนนต่อผู้ทำพิธี

และเมื่อผู้เรียนไสยาศาสตร์ วิชาคาถาอาคมถึงแก่กรรม วิญญาณก็จะพเนจรร่อนเร่หาที่อยู่อาศัยแห่งใหม่ บางครั้งเมื่อพบเห็นผู้คนก็จะเข้าไปสิงสู่หรือคนที่มีอาการเจ็บป่วย (คนที่ขวัญอ่อน หรือสุขภาพไม่ดี) วิญญาณเร่ร่อนก็จะเข้าไปอาศัยสิงสู่ร่างคนป่วยทันที

คนที่ถูกวิญญาณผีเร่ร่อนสิงสู่ จะมีพฤติกรรมแปลกจากที่เคยเป็นมา ญาติจะเป็นผู้สังเกตอาการของผู้ป่วยจากลักษณะอาการ ท่วงท่า กิริยาของผู้ป่วยที่ผิดปกติ และสามารถรู้ได้ทันทีว่าวิญญาณที่เข้ามาสิงร่างเป็นใคร มาจากไหน และต้องการสิ่งใดโดยมีล่าม หมอสื่อ หมอเหยา หรือเจ้าจ้ำปี (ผู้ที่สามารถพูดสื่อสารกับผีรู้เรื่อง)